İMAR PLANI DEYİMLERİ

Plan Deyimleri

Planın okunması için üzerinde bir takım işaretler kullanılmaktadır. İmar planlarını doğru okuyabilmek için, imar planlarında kullanılan plan deyim  ve sembollerinin anlamlarını çok iyi bilmek gerekir. Plan deyimi olarak adlandırılan sözcüklerin bazıları şunlardır.

Tanımlar

İmar Adası: İmar Planına göre çevresi yollarla ya da çevresinin bir kesimi park orman gibi kamuya ayrılmış alanlarla çevrili arazi parçasıdır.

Yapı Adası: İmar planında yapı yapılmak üzere ayrılmış imar adası.

Yapı Düzeni: Bir yapı adasındaki yapıların yerleşme durumudur. iki türlü yapı düzeni vardır.

1- Ayrık Düzen: Komşu binalara bitişik olmayan yerleşme biçimidir.

2- Bitişik (Blok) Düzen: Binanın köşe başı ve blok başı parsellerde bir yanında, ara parsellerde iki yanında komşu yanında komşu binalara bir kısmının ya da tümünün bitişik olması durumudur.

Blok düzende köşe başı parseldeki binaya köşe başı blok'un kesildiği parseldeki binaya da blok başı bina denir. Binada sık görülen yapı düzenlerinden biri de ikiz düzendir. İkiz düzen iki binadan oluşan blok düzendir. ikiz düzende binaların birer yüzleri birbirine bitişik öteki yüzleri bahçeye bakmaktadır. Binalar yapı adalarına çok daha değişik biçimlerde yerleştirilmektedirler. Burada ana biçimler verilmiştir.

Yapı Yüksekliği: Binanın kot verilen nokta ile saçak üst düzeyi arasındaki yüksekliğidir. İmar planlarında bina yüksekliği H=3.50, H=12.50 şeklinde gösterilir. Bazı yapı adalarında da bina yükseklikleri yerine kat adetleri belirtilmiştir. 2KA, 3K BL gibi.

Yapı Derinliği: Yapının ön  cephe çizgisi ile arka cephe çizgisi arasındaki en büyük uzunluğudur.

Cephe Çizgisi: (Hattı): Bina ön cephelerinin oluşturduğu çizgidir.

Taban Alanı (TA):Yapının parsel içerisindeki plan ve yönetmelik hükümlerine göre kapladığı alanıdır. Bu alana yapı alanı denir.

Taban Alanı Katsayısı (TAKS): Taban alanının arsa alanına oranıyla elde edilen sayıdır. Bu sayıya arsa kullanma katsayısı da denir.

Katlar Alanı (KA): Kullanılabilen tüm katların (bodrum, asmakat ve kapalı çıkmalar içinde olarak) ışıklıklar çıktıktan sonraki alanların toplamıdır. Bu alana yapı kullanma alanı da denir.

Katlar Alanı Katsayısı (KAKS): Katlar alanı toplamının parsel alanına oranıdır. Bu oranla elde edilen sayıya yapı kullanma katsayısı (döşeme katsayısı) da denir.

TAKS=(4x6)/(6x8)=0.50       KAKS=(4x6x2/(6x8)=1.0
TAKS=(2x6)/(6x8)=0.50       KAKS=(2x6x4)/(6x8)=1.0

Aşağıdaki a,b,c şeklinde eşit alanlı arsalar üzerine değişik taban alanlı ve farklı yükseklikte binalar yapılmıştır. Şekilden de yararlanarak katlar alanı kat sayısını kolayca hesaplamak mümkündür.

Arsa dörde bölünmüş ve bir bölüm üzerine altı katlı bina yapılmıştır. Buna göre;

KAKS=(1x6)/4=1.50

Arsa yine dörde bölünmüş ve burada iki bölüm üzerine üç katlı bina yapılmıştır.

KAKS=(2x4)/4=1.50

Arsa dörde bölünmüş ve bir bölüm üzerine dört katlı bina yapılmıştır.
KAKS=(1x4)/4=1.0

Yapı Hacmi Katsayısı (YHKS): Yapının dış ölçülerine göre (en alt döşemesinden en üst çatısına kadar) hesaplanan hacminin arsa alanına oranıdır. Bodrum ve kapalı çıkmalar bu hacmin içindedir.

Yoğunluk: Şehircilikte çok sık kullanılan deyimlerden biridir. Yoğunluk belirli büyüklükteki birim alanda yaşayan insan sayısıdır. Plânlamanın amacı en iyi yaşam koşullarını sağlayan yoğunluğu oluşturmaktır Ele alınan alan birimine göre yoğunluğun tanımı değişik olmaktadır.

Genel Nüfus Yoğunluğu (GNY): Ülke, bölge, şehir ya da kasaba ölçeğinde 1 km2 alana düşen ortalama nüfustur.

Yerleşme yoğunluğu: Bir şehir ya da kasabanın sınırlı bir yerleşme alanının hektarına düşen insan sayısıdır, yerleşme yoğunluğu da yerleşme brüt ve net yoğunluğu olarak ikiye ayrılır.

Yerleşme Brüt Yoğunluğu (Y.B.Y): Bir hektar brüt yapı arazisine düşen insan sayısıdır.
Brüt yapı arazisi, imar parsellerinin tümü ile bunlann ihtiyacı olan yol, meydan, park, oto park ve benzeri genel kullanışa ayrılmış alanların toplamıdır.

Yerleşme Net Yoğunluğu (Y.N.Y): Bir hektar net yapı arazisine düşen insan sayısıdır.
Net yapı arazisi uygulama sonucu yerde işaretlenmiş yollar ya da öteden beri mevcut yolların sınırları arasında kalan imar adalarıdır. Buna oturma (ikamet) yoğunluğu da denir.

Yeşil Alan: İmar plânında toplumun yararlanmasına ayrılan park, çocuk bahçesi, spor alanı gibi oyun ve dinlenme alanlarının toplamıdır. Şehir plânı düzenlenirken plânlamaya esas alınan nüfusun her bir kişisi için bırakılacak yeşil alan 7m2 den az olamaz.

Şehirsel Teknik Donanım (Teknik Alt Yapı): Şehir ve kasabaların yol, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı, telefon hizmetleriyle ilgili donanımıdır.

Şehirsel Sosyal ve Kültürel Donanım (Sosyal ve Kültürel Altyapı): Şehir ve kasaba halkının yaşaması, eğlenmesi ve ihtiyaçlan için plânlanan nüfusa göre imar planlannda her bölgede değişik olmak üzere ayrılan yeşil alan okul hasta hane otopark ve benzeri alanlardır.

Şehirsel Donanım (Şehirse Alt yapı): Şehirsel teknik donanımı ile sosyal ve kültüreli donanımların tümüdür.

Protokol Alanı: İmar plânı ya da yönetmeliği ile özel plânlama ve yapı biçimlerinin uygulanacağı! belirlenen alanların tümüdür.

Konut Alanı: Halkın oturması (ikameti) için plânlanan alanlardır. Burada oturacak halkın ihtiyacı olan ticaret ve şehirsel alt yapıda alan içinde sayılır.

Bahçe Uzaklıkları: Yapının yola ya da komşu parsel sınırlarına en yakın noktasının, en kısa, uzaklığıdır, ön bahçe, yan bahçe, komşu bahçe ve arka bahçe uzaklığı olmak üzere dört türlü bahçe uzaklığı vardır.
ön bahçe ve yan bahçe uzaklıkları, binanın cephe aldığı ya da cephe almadığı yollara olan uzaklıklarıdır. Bu uzaklıklar demir yolu, devlet karayolu, bazı ana caddeler için imar plânlarında inşaat yaklaşma sının olarak belirtilmiştir. İmar plânında belirtilen ya da imar yönetmeliğine göre saptanan cephe çizgisinden daha önde yapı yapılmaz.

Ö= Ön Bahçe uzaklığı

Y= Yan bahçe uzaklığı

K= Komşu bahçe uzaklığı

A= Arka bahçe uzaklığı

S= Yapı alanı